İş sözleşmeleri niteliği gereği, işçinin iş görme edimini üstlendiği, işverenin de buna karşılık ücret ödeme borcunu üstlendiği sözleşmedir. İş ilişkisinde başlıca edimler bunlar olmakla beraber, işçinin işverene sadakat borcu da bulunmaktadır. İşçinin işverenle rekabet etmeme borcu sadakat yükümlülüğünden kaynaklanmaktadır.
Rekabet yasağı iş sözleşmesi devam ederken ve iş sözleşmesi sona erdikten sonra rekabet yasağı olarak ayrılabilir. Sadakat borcundan kaynaklı olarak iş sözleşmesi devam ederken işçinin işverene karşı rekabet etme yasağı zaten bulunmaktadır. Ancak işveren, iş sözleşmesi sona erdikten sonra da rekabet yasağının devam etmesini istiyorsa ayrıca ya iş sözleşmesine hüküm konulmalı ya da ayrıca rekabet yasağı sözleşmesi imzalanmalıdır.
TBK 444/2’ye göre; “Rekabet yasağı kaydı, ancak hizmet ilişkisi işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikteyse geçerlidir.”
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Şartları
- İşçi fiil ehliyetine sahip olmalı,
- Sözleşme yazılı olmalı ve
- İşçi üçüncü kişilerce bilinmeyen bilgilere haiz olmalıdır.
Rekabet Yasağının Sınırları
Rekabet yasağı belirlenirken, işçinin Anayasal hakkı olan çalışma özgürlüğü hakkı ile işverenin ticari menfaati arasında denge kurulmalıdır. Rekabet yasağı sözleşmesi içerik olarak işçinin çalışmasını imkansız kılacak ölçüde olmamalıdır. Kanunda rekabet yasağı sözleşmelerinin bazı konularda sınırlandırılması gerektiği belirtilmiştir.
Rekabet yasağı, işçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında iki yılı aşamaz.
- Zaman bakımından sınırlama:
Her ne kadar rekabet yasağı sözleşmesi ile işçinin çalışma faaliyeti sınırlandırılacaksa da bu sınırlama belirli ve makul bir zaman dilimini kapsamalıdır. Zaman bakımından sınırlandırılmayan rekabet yasağı sözleşmelerinin iptali istenebilir. Özel durum ve koşullar dışında rekabet yasağı sözleşmeleri 2 yılı geçemez.
- Yer bakımından sınırlama:
Rekabet yasağı sözleşmeleri hazırlanırken yer bakımından da sınır getirilmelidir. Yer bakımından sınırlama ile işçinin hangi coğrafi alanda rekabet etmekten kaçınacağı kastedilmektedir. Yer bakımından sınırlama belirli bir coğrafi alan belirtilerek yazılabileceği gibi işçinin faaliyet yerine de atıf yapılabilir.
- Konu bakımından sınırlama:
Rekabet yasağının konusu, işverenin faaliyet alanı ve işçinin öğrendiği bilgiler ile sınırlandırılmalıdır. Sözleşmede yasağın kapsamı belirtilmeden, işçinin işverenle genel olarak rekabet etme yasağı getirilmesi kısmen hükümsüz olarak değerlendirilecektir. Örneğin, işçi fabrikada üretim alanında bilgi sahibi ise sınırlama da bu alanda olmalıdır, işçinin farklı bir işverenin yanında satış alanında iş yapmasına engel olacak sözleşme hükümleri geçerli olmayacaktır.
Rekabet Yasağı Sözleşmelerine Hakim Müdahalesi
Hakim, aşırı nitelikteki rekabet yasağını, bütün durum ve koşulları serbestçe değerlendirmek ve işverenin üstlenmiş olabileceği karşı edimi de hakkaniyete uygun biçimde göz önünde tutmak suretiyle, kapsamı veya süresi bakımından sınırlayabilir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Sonuçları
-Rekabet yasağına uymayan işçi, işverenin bu sebeple uğradığı tüm zararları gidermekle yükümlüdür.
-Sözleşmede cezai şart düzenlenmişse, cezai şartı ödeyen işçi borcundan kurtulabilir; ancak, işçi bu miktarı aşan zararı gidermek zorundadır.
-İşveren, ceza koşulu ve doğabilecek ek zararlarının ödenmesi dışında, sözleşmede yazılı olarak açıkça saklı tutması koşuluyla, kendisinin ihlal veya tehdit edilen menfaatlerinin önemi ile işçinin davranışı haklı gösteriyorsa, yasağa aykırı davranışa son verilmesini de isteyebilir.
Rekabet Yasağının Sona Ermesi
Rekabet yasağı, işverenin bu yasağın devam etmesinde bir yararı kalmamışsa sona erer. Sözleşme haklı sebep olmaksızın işveren tarafından haksız feshedilirse rekabet yasağı sona erer. Yine iş sözleşmesi, işverene yüklenebilen bir sebeple sona ermişse yani işçi haklı sebeple işten ayrılmışsa rekabet yasağı sona erer.
Büromuz iş sözleşmeleri ve İş Hukuku’ndan kaynaklı davalar için Gaziantep ve çevre illerde avukatlık ve danışmanlık hizmeti vermektedir. Detaylı bilgi için iletişime geçebilirsiniz.
Aşağıdaki yazılarımızı da okuyabilirsiniz:
İşe İade Davası ve İş Güvencesi Tazminatı
Son Yazılar
