Kıdem tazminatı, haklı sebep olmaksızın işten çıkarılan ya da haklı sebeple işten ayrılmak zorunda kalan işçiye, işveren tarafından ödenen bir miktar paradır. Bu hak 1475 sayılı kanunun 14. Maddesinde düzenlenmiş olup, işçinin işverene nazaran zayıf konumda bulunmasının önüne geçmek amacıyla düzenlenmiştir.
KIDEM TAZMİNATI ŞARTLARI NELERDİR?
1- İş kanununa tabi bir iş sözleşmesi ile çalışılmalıdır. İş sözleşmesi yazılı ya da sözlü olabilir. Uygulamada genellikle sözlü olarak iş sözleşmeleri yapılmaktadır.
2- Aynı işverene ait bir veya birden fazla işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmalıdır. 1 yılı doldurmayan işçilerin kıdem tazminatı alma hakları bulunmamaktadır. Kıdem tazminatı almak için önemli olan husus, aynı şirket ya da fabrikada 1 yıl çalışılmış olması değil, aynı çalışılan yerlerin aynı işverene ait olmasıdır.
3- İş sözleşmesi işveren tarafından haksız bir şekilde feshedilmeli ya da işçi tarafından haklı bir sebeple feshedilmelidir. Bu sebepler aşağıda örneklendirilebilir.
*Askerlik sebebiyle işten ayrılan işçiler kıdem tazminatına hak kazanabilir. Kısa dönem veya uzun dönem olması bir önem taşımamaktadır. Hatta bedelli askerlik sebebiyle dahi kıdem tazminatı alınabilir.
*Emeklilik hakkının elde edilmesi veya prim ve günü tamamlayıp yaşın beklenmesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Emeklilik nedeniyle işten ayrılma başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
*Kadın işçinin evlenmesi durumunda, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Bunun için kadın işçinin evlilik birliğinin kurulmasından itibaren 1 yıl içerisinde işverene işten ayrılmak istediğini bildirmesi gerekir. Kadın işçinin evlenmesi durumunda kıdem tazminatı hakkında tıklayınız.
*İşçinin ölümü halinde de iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer. İşçinin iş kazası sebebi ile ölmesi hatta bu durumda tam kusurlu olmasının kıdem tazminatı açısından hiçbir önemi yoktur. Mirasçıları kıdem tazminatı için başvuru yapabilir.
*Sağlık sebebiyle: İş sözleşmesinin konusu olan iş, işçinin sağlığı açısından tehlikeli olması sebebiyle işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. İşyerindeki işveren veya diğer bir işçinin bulaşıcı bir hastalık taşıması sebebiyle de iş sözleşmesi, işçi tarafından feshedilerek kıdem tazminatına hak kazanılabilir.
*Esaslı noktalar hakkında yanlış beyan verilmesi: İşveren iş sözleşmesi kurulduğu esnada işçiyi işin esaslı noktalarından birisi hakkında yanıltırsa işçi iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedebilir.
*Cinsel taciz ve hakaret: İşveren, işçinin şahsına ya da aile üyelerinden birisine hakaret eder ve işçiye cinsel tacizde bulunursa iş sözleşmesi işçi tarafından haklı nedenle feshedilebilir. İşçinin işyerinde, işçilerden birisi tarafından cinsel tacize uğraması, bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemlerin işveren tarafından alınmaması durumunda da iş sözleşmesi işçi tarafından haklı nedenle feshedilebilir.
Uygulamadan diğer örnekler ise;
*Ödenmesi gereken ücretlerin ödenmemesi (maaş, fazla mesai, ikramiye, prim alacağı ve diğer ücret ve yardımlar)
*Dini bayram ve resmi tatillerde çalışılmasına rağmen ücret ödenmemesi,
*SGK priminin eksik yatırılması,
*İşyerinde zorla istifaya zorlanması(mobbing, psikolojik şiddet),
*Çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapılması: örneğin; işyerinin uzak bir yere taşınması, işçinin mevcut pozisyonundan daha düşük pozisyonlarda çalıştırılması, çalışma koşullarının olağan dışı değiştirilmesi olarak örneklendirilebilir. İşçi tüm bu hallerde kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
- Kıdem Tazminatı Taksitle Ödenir mi?
Kıdem tazminatı kural olarak tek seferde ödenir. Ancak işçinin rızası olması durumunda taksit şeklinde ödenmesinde de bir sakınca bulunmamaktadır. Önemli olan işçinin taksitle ödemeyi kabul etmesidir.
- Çalıştığım İşyeri Devredildi, Ayrılırsam Kıdem Tazminatı Alabilir miyim?
İşyerinin tamamı veya bir bölümü başka işverene devredildiği takdirde, işyerinde çalışan işçilerin iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile devralan yeni işverene geçer. İşçi sadece bu sebebe dayanarak iş sözleşmesini feshettiği takdirde kıdem tazminatına hak kazanamaz.
- Ev İşlerinde Çalışanların Kıdem Tazminatı Hakkı Var mıdır?
Ev işlerinde çalışanlar İş Kanunu’nda istisnalar arasında sayılmakta olup, ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanamazlar.
- İşçi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı Alamaz?
İşveren, haklı sebeplerle iş sözleşmesini feshettiği takdirde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Haklı sebepler kanunda;
-Sağlık sebepleri,
-Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller,
-Zorlayıcı sebepler,
-İşçinin gözaltına alınması ve tutuklanması olarak sayılmaktadır. İşverenin haklı sebeple feshi konusuna diğer makalemizde değinmekteyiz. Okumak için tıklayınız.
- Kıdem Tazminatının Nasıl Hesaplanır?
İşçinin işe başladığı tarihten itibaren her tam yıl için, son 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Artan için aynı oran üzerinden hesaplama yapılır. Kıdem tazminatına dahil olan ödemeler; çıplak ücret, yemek, gıda, yakacak, eğitim, gıda, aile, çocuk yardımı vs.dir. Kıdem tazminatına dahil olmayan ödemeler ise; yıllık izin ücreti, evlenme yardımı, hafta tatil ücreti, bayram harçlığı, doğum yardımı, ölüm yardımı, devamlılık göstermeyen primler vs.dir.
- Kıdem Tazminatı Tavan Sınır Nedir?
Ödenecek kıdem tazminatında bir üst sınır bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı her yıl Ocak ve Temmuz ayında yayınladığı genelgeler ise bu sınırı belirlemektedir. 2018 ikinci altı ay için kıdem tazminatı tavan sınırı; 5.434,42 TL dir.
- Kıdem Tazminatı Zamanaşımı Ne Kadardır?
Kıdem tazminatı zamanaşımı süresi, 7036 Sayılı Kanun’un EK 3 maddesi ile 10 yıldan 5 yıla düşürülmüştür. 25/10/2017 tarihinden sonra işten ayrılan işçiler için 5 yıllık zamanaşımı süresi geçerlidir. Bu tarihten önce işten ayrılan işçiler için ise, 25/10/2017 tarihinden sonra kalan zamanaşımı süresi 5 yıldan fazla ise 5 yıl olarak kabul edilecektir. Örnekle açıklamak gerekirse; 25/10/2014 tarihinde iş sözleşmesi son bulan kişi için eski kanuna göre zamanaşımının dolduğu tarih 25/10/2024 idi. Geçici Madde 8’e göre ise; kalan 7 yıllık süre 5 yıl olarak kabul edilecek ve 25/10/2022 zamanaşımın dolduğu tarih olacaktır.
Bu konuda Gaziantep ve çevre illerde İş Hukuku Avukatı olarak avukatlık ve danışmanlık hizmeti vermekteyiz. Detaylı bilgi için tarafımızla iletişime geçiniz.
Aşağıdaki yazılarımızı da okuyabilirsiniz:
Özel Okul Öğretmenleri Kıdem Tazminatı Alabilir mi?
İşten Çıkarken İmzalatılan İbraname Geçerli midir?
Kıdem Tazminatında Gelir Vergisi İadesi
Son Yazılar
